11 augustus: Phnom Penh

Om 9 uur zitten we in de bus voor een “verschikkelijke citytour”. Vandaag is het thema “De tijden van de Rode Khmer” Het Pol Pot regime uit de jaren 70. We bezoeken de Tuol Sleng gevangenis. Een middelbare school die in die tijd gebruikt werd als gevangenis. Mensen werden er net zo lang gemarteld tot ze bekenden dat ze voor de CIA of KGB werkte. Ze wisten niet eens wat ze bekenden, want ze wisten niet wat CIA of KGB was. Als ze eenmaal bekend hadden, gingen ze naar de Killing Fields. Ze kwamen nooit meer terug. Onze gids vertelt hoe zijn oom werd opgepakt. Hij had het “geluk” om op tijd door zijn moeder bevrijd te worden, maar was toen al letterlijk gek gemarteld. Tot op de dag van vandaag durft de oom niet buiten te komen. Hij spendeerde de laatste 45 jaar in huis.

Waar ik vooral door gegrepen ben, is dat het volk blij was dat Pol Pot aan de macht kwam. En dat dat precies drie dagen heeft geduurd. En na de oorlog in 1979 ging het volk alleen achter de kopstukken aan. Ze hadden begrip voor “de gewone mens” die zich aan had gesloten bij de Rode Khmer. Meestal uit lijfsbehoud, zo redeneerden ze. Het gevolg is wel, dat er sinds die tijd nog maar een stuk of 3 kopstukken vervolgd zijn en veroordeeld tot een gevangenisstraf. Dat vinden ze zelf ook wel een beetje weinig. “We are still looking for justice” Zo zegt de gids.

In de Tuol Sleng (of S21) lopen we met de gids mee. Bij de tweede kamer trekt Lars wit weg. Hij wordt niet goed. Niet zozeer van de beelden, want daar is hij cool genoeg voor, maar hij wordt ziek. We gaan op het binnenplein in de schaduw op een bankje zitten. Hoewel hij goed ontbeten heeft, heeft hij het gevoel dat hij niet gegeten heeft. Zouttekort! We hebben al een tijdje geen Isostar meer gemaakt. Dachten dat we er wel tegen konden. Misschien niet het slimste dat we deze reis gedaan hebben. Dus ik ga op jacht naar Coca Cola en chips. Verplicht snacken nu! Ik vind het echt sneu voor hem, want dit vindt hij echt interessant… Ook nog maar even een boekje gekocht van een overlever. Kan ie wat inhalen. Als we terug in de bus zitten, knapt hij iets op. Heeft alweer meer kleur. 45 minuten om bij te komen voor we bij de Killing Fields zijn.

Van de Killing Fields is het rauwe er een beetje af gehaald. Niet dat het niet indrukwekkend is, al die massagraven. En het monument aan het begin, met de toren met schedels en andere overblijfselen van de slachtoffers. Maar 14 jaar geleden liep je letterlijk over de botten en kledingstukken van de slachtoffers. Nu hebben ze overal 10 cm boven het pad vlonders geplaatst. Die 10 centimeters zijn net genoeg voor een iets ander gevoel als toen. Tot we bij de boom komen waartegen kindjes werden dood geslagen. Het gevoel is weer helemaal terug. Zeker omdat er ook nu allemaal vlinders om de boom heen vliegen. Alleen daar! Zo raar, of toch niet…? We gaan nog naar een film kijken voor meer informatie. Die geeft de film niet echt, maar het is er koel, dus even tijd om bij te komen onder de airco. Daarna hebben we nog tijd om bij het monument naar binnen te gaan. Dan gaan we weer terug naar de stad. Ik ben blij dat Lars het mee heeft gekregen.

Als we terug zijn in het hotel is het lunchtijd. Met Wim, Anita, Lizzy en Tom gaan we naar het hoogste gebouw van de stad. Op het dak aangekomen hebben we prachtig overzicht. We? Nee, ZE! Ik kijk maar liever naar de vloer. 23 verdiepingen is wat veel voor iemand met hoogtevrees. In het restaurant ga ik niet bij het raam zitten. Vanuit het midden van de kamer kan ik ook best naar buiten kijken… Na een heerlijke, ietwat lange lunch moet ik nog even wat oppikken bij het hotel en Lars moet naar de WC. We willen nog naar het koninklijk paleis, maar tegen de tijd dat we buiten staan en voor we daar zijn, zouden we nog 45 minuten hebben om daar rond te lopen. Het kost 10 dollar pp. Da’s wat veel voor 45 minuten… We nemen wel de tuktuk richting stad en gaan alvast het restaurant zoeken waar we vanavond eten. Het Friends restaurant. Het wordt gerund door kansarme jongeren. Ze leren een vak en krijgen hierna een iets betere kans op een normaal leven. Ik ben gek op dit soort plaatsen. Naast het restaurant is ook een winkeltje met spulletjes die ze gemaakt hebben. Die hebben we flink geplunderd.

Het etentje is gezellig en lekker. Tijdens het eten barst er een onweer los. Het water dat uit de lucht komt, is niet te verwerken door de straten. Een rivier is het gevolg. We besluiten om een tuktuk te delen met Silvia, Patrick en Thijmen. Als we ernaar toe lopen, sta ik tot 15 cm boven mijn enkels in het water. Met slippers is dat niet zo’n probleem. Lars pakt het slimmer aan. Die zorgt dat hij opstapt op een punt waar zijn schoenen niet onder lopen…

Redelijk droog komen we bij het hotel aan. Morgen moeten we al om 7 uur in de bus zitten, dus we gaan er vroeg in. De achtste verdieping is nu een eitje…